Wystawa: 12.08 – 04.12.2022 Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku Zbiory Sztuki, ul. Zamcza 10/12, Włocławek
FOTORELACJA Z WERNISAŻU
W Zbiorach Sztuki MZKiD przy ul. Zamczej prezentowana jest wystawa „NIKIFOR z kolekcji Bogdana Jakubowskiego”. Ekspozycję przedstawiającą wczesne dzieła krynickiego mistrza przygotowano we współpracy Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku z Galerią Art Rytel z Warszawy. Jest to pierwsza w historii prezentacja tych wspaniałych dzieł z prywatnych zbiorów Bogdana Jakubowskiego. Nikifor, czyli Epifaniusz Drowniak (1895–1968) to najwybitniejszy i najbardziej znany artysta tworzący w nurcie prymitywizmu. Pozostający do dziś postacią tajemniczą był z pochodzenia Łemkiem, żyjącym samotnie i całkowicie pochłoniętym malarską pasją. Talent samouka odkryty został już w latach 30. XX w. przez Romana Turyna i przebywających w Paryżu kapistów. Po II wojnie światowej wysiedlono go z Krynicy w okolice Szczecina, skąd trzykrotnie wracał pieszo do rodzinnego miasta. Dzięki staraniom Elli i Andrzeja Banachów, krytyków sztuki z Krakowa, dzieła Nikifora zaczęły gościć w galeriach: w Polsce, Francji, Holandii, Izraelu, Belgii, Niemczech i Wielkiej Brytanii. Jego niezwykłe dzieła tworzone na kawałkach tektury, papierze czy okładkach zeszytów, często ujęte w autorskie ramki ze szpatułek lub kartonu to malarskie opisy otaczającego go świata, autoportrety, widoki Krynicy, cerkwi, a także scen we wnętrzach. Doceniany był za bezbłędne wyczucie koloru, swobodę rysunku i niezwykłą szczerość wyrazu. Ten niesłychanie płodny artysta stworzył niemal czterdzieści tysięcy dzieł. Zmarł w szpitalu dla gruźlików w Foluszu i spoczął na krynickim cmentarzu. Kolekcja zgromadzona przez Bogdana Jakubowskiego, która nigdy wcześniej nie była prezentowana publicznie, to zbiór wczesnych dzieł łemkowskiego mistrza. Prace ukazują ulubione tematy podejmowane przez artystę: pejzaże z architekturą, budowle miejskie, sceny we wnętrzach, cerkwie oraz autoportrety. Wśród nich jest także list proszalny ozdobiony małą akwarelą. Wystawa we włocławskim muzeum to unikalna okazja by zobaczyć jedną z najcenniejszych i wyjątkowych kolekcji prywatnych. Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej w przeszłości gościło już dwukrotnie dzieła Nikifora ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu. Miało to miejsce w 1974 i 1987 r. Tym razem twórczość Epifaniusza Drowniaka zaprezentowana zostanie w gmachu Zbiorów Sztuki, miejscu, które Stanisław Zagajewski, ikona sztuki wewnętrznej potrzeby, określał jako moje muzeum.
Zbiory Sztuki Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku mieszczą się w zabytkowym spichrzu przy ul. Zamczej 10/12, który został wybudowany w 1839 r. W 1981 r. spichlerz przekazano muzeum. W 1988 r. ukończono prace konserwatorskie i adaptacyjne do celów ekspozycyjnych i magazynowych. Jednocześnie dobudowano do niego część administracyjną. Budynek został oddany do użytku publicznego w 1989 r.
Uroczyste otwarcie Muzeum Kujawskiego (bo taką nazwę pierwotnie nosiło) nastąpiło w dniu 14 marca 1909 r. Pierwsza siedziba muzeum znajdowała się przy ul. Kaliskiej 1 (dziś ul. POW). Podstawą zbiorów stały się eksponaty Muzeum Szkolnego Macierzy Polskiej oraz oddana w depozyt kolekcja Towarzystwa Biblioteki i Czytelni Adama Mickiewicza we Włocławku. W styczniu 1910 r. powołano komitet do zorganizowania „Wystawy Etnograficzno-Artystycznej”. Rozpoczęto gromadzenie zabytków kultury ludowej w celu rekonstrukcji modelowej chaty kujawskiej, która miała być najważniejszym elementem ekspozycji. Wystawę otwarto w dniu 14 maja 1911 r. Głównym jej koordynatorem był kustosz Cyprian Apanowicz. W roku 1925 powołano Komitet Budowy gmachu Muzeum Ziemi Kujawskiej. Budynek wzniesiony przy ul. Słowackiego 1a został otwarty w dniu 7 grudnia 1930 r. Z okazji otwarcia wydany został pierwszy przewodnik po Muzeum Kujawskim autorstwa kustosza Szymona Rajcy. Oprócz stałej ekspozycji etnograficznej do 1939 r. zaprezentowano w nim kilkanaście wystaw czasowych, głównie o charakterze artystycznym. Zgromadzone w tym okresie eksponaty w większości zostały stracone w okresie okupacji hitlerowskiej.
W 1945 r. reaktywowano działalność Muzeum Kujawskego i przystąpiono energicznie do uzupełniania strat wojennych. Dzięki zaangażowaniu Henryki Królikowskiej, kierownika muzeum w latach 1945-1965, udało się nie tylko odbudować przedwojenną pozycję instytucji, ale stworzyć podstawy jej dynamicznego rozwoju. Do 1972 r. jedyną siedzibą muzeum był gmach główny przy ul. Słowackiego. Inicjatywą H. Królikowskiej było pozyskanie na cele muzealne XVIII-wiecznych kamienic przy Starym Rynku. W 1972 r. otwarto w nich Muzeum Historii Włocławka. W wyniku nowego podziału administracyjnego w 1975 r. Muzeum Kujawskie przekształcono w Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej, które objęło swym zasięgiem teren nowo utworzonego województwa włocławskiego.
W latach 80-tych XX w. nastąpił dalszy rozwój bazy lokalowej muzeum. W 1983 r. zostało otwarte Muzeum im. Stanisława Noakowskiego w Nieszawie, które jest oddziałem Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej. Dynamiczne powiększanie zbiorów muzealnych zrodziło potrzebę pozyskania nowych powierzchni magazynowych i ekspozycyjnych dla działów etnografii i sztuki. Wiązało się to z koniecznością restauracji i adaptacji trzech zabytkowych spichlerzy zbożowych we Włocławku. W 1986 r. w spichlerzu przy ul. Bulwary 6, nastąpiło otwarcie Muzeum Etnograficznego. Jednocześnie trwała konserwacja i adaptacja największego włocławskiego spichlerza przy ul. Zamczej 10/12. W 80-tą rocznicę powstania włocławskiego muzeum, w dniu 14 marca 1989 r. budynek ten został otwarty pod nazwą Zbiory Sztuki. W tym samym czasie muzeum pozyskało na cele magazynowe spichlerz przy ul. Bulwary 9. Powstanie kolejnego oddziału Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej wynikało z potrzeby ratowania zabytkowego budownictwa ludowego. Po wieloletnich pracach udostępniono w 1993 r. dla zwiedzających Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce k. Lubienia. Od tego czasu skansen jest systematycznie rozbudowywany i docelowo ma obejmować 40 budowli typowych dla wiejskiej architektury Kujaw i ziemi dobrzyńskiej.